Związek Rodu Kątskich w Sanoku przywrócił do pamięci wybitnego
artystę-malarza XX wieku – Stefana Antoniego Kątskiego
Stefan Kątski przy nakładaniu polichromii w kościele MBCz w Montrealu w 1952 r. ze zbiorów biblioteki parafii MBCz w Montrealu
25 kwietnia br. w Sali Gobelinowej sanockiego zamku, odbyło się spotkanie zorganizowane przez Związek Rodu Kątskich w Sanoku oraz Muzeum Historyczne w Sanoku, na którym zaprezentowano postać wybitnego malarza Stefana Antoniego Kątskiego (1898-1978), artysty tworzącego w XX wieku na emigracji w Kanadzie.
Stefan Kątski, oficer Legionów Polskich, uczestnik wojny z bolszewikami w 1920r. oraz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Po II Wojnie Światowej pozostał na emigracji w Kanadzie, gdzie przysłużył się chronieniu i propagowaniu kultury polskiej.
Stefan Kątski należał do grupy świetnie wykształconych artystów malarzy XX wieku. Ukończył krakowską ASP, Galleria dell’Accademia we Florencji oraz École Nationale Supérieure des Beaux-Arts w Paryżu. W latach 1927-1930 należał do grupy malarzy emigracyjnych skupionych wokół prof. J. Pankiewicza w tzw. Komitecie Paryskim. W 1930 roku wyjechał do Grenady i Kordoby w Hiszpanii, gdzie zgłębiał wiedzę o zapomnianej już technice tworzenia mauretańskich kurdybanów. Po powrocie do Polski, należał do Zrzeszenia Artystów Plastyków „Zwornik”. W latach 30-tych XX wieku, zajmował się konserwacją polichromii sakralnych w co najmniej 8 obiektach na terenie Polski. W roku 1938 na osobistą prośbę dr Tadeusza Dobrowolskiego, historyka sztuki, ówczesnego wojewódzkiego konserwatora zabytków i dyrektora Muzeum Śląskiego w Katowicach, wykładającego jednocześnie na UJ w Krakowie oraz Prezydenta Chorzowa Karola Grzesika, zaprojektował i zrealizował polichromię drewnianego stropu XVI-wiecznego kościoła św. Wawrzyńca w Chorzowie, który 16 października 1938 roku został powtórnie rekonsekrowany.
XVI-wieczny kościół św. Wawrzyńca w Chorzowie, polichromie sklepienia zabytkowej świątyni wykonał w roku 1938 Stefan Kątski, fot. z 1941
Widok współczesny wnętrza kościoła św. Wawrzyńca z polichromią na sklepieniu, stoją przodem od lewej: ks. Eugeniusz Błaszczyk, Albert Kątski, fot. Barbara Kątska
Widok polichromii patronowej, malowanej przez Stefana Kątskiego w 1938r. fot. Barbara Kątska
Po upadku Francji i ewakuacji pozostałych wojsk polskich do Wielkiej Brytanii, służył w I Korpusie PSZ z przydziałem na konserwatora do Archiwum i Muzeum PSZ w Gask House, w Szkocji. Po wojnie i demobilizacji w 1948 roku, udał się na emigrację do Kanady.
Obóz szkoleniowy PSZ w Szkocji (Stefan Kątski, pierwszy od lewej, płk. Andrzej Liebich, stojący pośrodku, gen. Wilhelm Orlik-Ruckemann, trzeci od lewej), ze zbiorów rodzinnego archiwum Flory Liebich
W latach 1950-1954 roku wykonał polichromię wnętrza polonijnego kościoła franciszkańskiego pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Montrealu, która wraz z bogatą kolekcją dekoracji kurdybanowych była dziełem jego życia.
Stefan Kątski w trakcie nakładania polichromii w kościele MBCz w Montrealu w 1952r., ze zbiorów biblioteki parafii MBCz w Montrealu
Najwspanialsze dzieło twórczości Stefana Kątskiego – polichromie oraz dekoracje kurdybanowe w polskim kościele Matki Boskiej Częstochowskiej w Montrealu, fot. K. Szrodt
Ołtarz główny w kościele MBCz w Montrealu, fot. K. Szrodt
Stefan Antoni Kątski wraz z Józefem Krzywda-Polkowskim, w latach 1950-1960 z polecenia „rządu londyńskiego”, zajmował się konserwacją skarbów wawelskich, które na czas II wojny światowej zostały wywiezione właśnie do Kanady.
Wystawa o odysei skarbów wawelskich w Halifax/Kanada, 2013
W malarstwie sztalugowym artysta reprezentował szkołę francuskiego postimpresjonizmu oraz nurt pankiewiczowskiego koloryzmu. Prace artysty prezentowane były na wielu wystawach w Kanadzie, m. in. na wielkiej prezentacji sztuki polskiej – „Exhibition of Slavonic Art”, w grudniu 1951 roku, w Centrum Słowiańskim – Uniwersytetu Montrealskiego oraz w roku 1956 na zorganizowanej wystawie polskich artystów w czasie trwania Międzynarodowych Targów Montrealskich.
Stefan Kątski, martwa natura, 1974, Biblioteka Polskiego Instytutu Naukowego im. Wandy Stachiewiczowej w Montrealu.
Stefan Kątski, uliczka, 1972 – Biblioteka Polskiego Instytutu Naukowego im. Wandy Stachiewiczowej w Montrealu.
Artysta był wieloletnim członkiem Polskiego Instytutu Naukowego w Montrealu. Należał też do Związku Kombatantów – Klub Nr 7 w Montrealu.
Stefan Kątski w otoczeniu wyższych oficerów PSZ, na emigracji w Kanadzie, siedzą od lewej: gen. Antoni Schylling, Irena z Rzadkowolskich Liebichowa, płk. Andrzej Liebich, gen. Kazimierz Sosnkowski, generałowa Antonina Julia z Kondziołłów Karaszewicz-Tokarzewska, fot. z arch. Flory Liebich wykonana przed 1958r.
Stefan Kątski z pułkownikową Ireną z Rzadkowolskich Liebichową, lata 70-te, fot. z arch. Flory Liebich
Stefan Kątski zmarł w dniu 24 maja 1978 roku w wieku 80 lat. Pochowany został z honorami polskiego oficera, w Aleji Zasłużonych na Cmentarzu Weteranów „Field of Honour” (Pole Chwały) w Pointe Claire, Quebec, Kanada.
Wtorkowe spotkanie w Sali Gobelinowej zamku sanockiego rozpoczął dyrektor Muzeum Historycznego w Sanoku Pan Wiesław Banach, po nim głos zabrał patron honorowy projektu „Upamiętnienia Stefana Antoniego Kątskiego, artysty-malarza, Sanoczanina” Burmistrz Sanoka, Pan Tadeusz Pióro, który w ciepłych słowach, skierowanych do zebranych na spotkaniu gości, przywołał postać malarza.
Burmistrz Sanoka Pan Tadeusz Pióro z dyrektorem Muzeum Historycznego w Sanoku Panem Wiesławem Banachem, foto Maciej Babiarz
Audytorium w trakcie prelekcji, fot. Maciej Babiarz
Audytorium w trakcie spotkania, fot. Maciej Babiarz
Biografię artysty prezentował Robert Antoń z Sanoka, zaś okres kanadyjskiej twórczości oraz portret artysty, widziany oczyma montrealczyków zaprezentowała w niezwykle ciekawym i ekspresyjnym wykładzie Pani Dr Katarzyna Szrodt z Montrealu.
Robert Antoń – inicjator projektu, przedstawił polski okres biografii artysty, fot. Maciej Babiarz
Dr Katarzyna Szrodt z Montrealu, badaczka losów polskich artystów na emigracji w Kanadzie, w trakcie wykładu o twórczości artystycznej
Stefana Kątskiego i jego działalności konserwatorskiej skarbów wawelskich w Kanadzie, fot. Maciej Babiarz
Spotkanie upamiętniające Stefana Kątskiego uświetnili swoimi występami, uczniowie Państwowej Szkoły Muzycznej im. Wandy Kossakowej w Sanoku pod okiem R. Handermandera.
Robert Handermander z uczennicą Państwowej Szkoły Muzycznej im. Wandy Kossakowej w Sanoku, fot. Maciej Babiarz
Po zakończonej oficjalnej części spotkania, zaproszeni goście spotkali się w foyer Sali Gobelinowej zamku, przy kawie, herbacie i lampce wina, dzieląc się refleksjami na temat niezmiernie cennych informacji i materiałów ikonograficznych o Stefanie Kątskim, zaprezentowanych przez głównego prelegenta spotkania, Panią Dr Katarzynę Szrodt z Montrealu. Także w trakcie tego spotkanie, wielu gości miało okazję osobiście porozmawiać z naszym honorowym gościem z Kanady.
Fotografia grupowa zaproszonych gości spotkania, fot. Maciej Babiarz
Uczestnicy spotkania, od lewej: Z-ca Burmistrza Sanoka Stanisław Chęć, dr Katarzyna Szrodt, dyr. Wiesław Banach, Barbara Ćwik-Kątska ZRK, fot. Maciej Babiarz
Albert Kątski, prezes ZRK w rozmowie z redaktor PR Rzeszów Ireną Markowicz, fot. Maciej Babiarz
Foyer Sali Gobelinowej sanockiego zamku, refleksje i rozmowy o spotkaniu, fot. Maciej Babiarz
Foyer Sali Gobelinowej zamku sanockiego, członkowie ZRK, od lewej: Krzysztof Kątski, Emilia Kątska, Krystyna Babiarz, Roman Babiarz, Maria Rymgayłło-Kątska, Wojciech Kątski, fot. Maciej Babiarz
Związek Rodu Kątskich realizując główne aspekty projektu uhonorowania artysty-malarza, zabiegać będzie o nadanie imienia Stefana Kątskiego jednej z ulic Sanoka, upamiętnienie pamiątkową tablicą oraz wydaniem wspólnie z Muzeum Historycznym w Sanoku, pamiątkowego albumu o artyście.
Szczegółowe biogramy artysty autorstwa R. Antonia w zakładce GENEALOGIA>osobistości rodu>XIX w.-XXw. lub na Wikipedii pod linkiem: https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_K%C4%85tski
Patronat medialny nad imprezą roztoczył:
Tygodnik Sanocki, portal internetowy eSanok, relacje ze spotkania: TVP3 Rzeszów, Polskie Radio Rzeszów
http://www.muzeum.sanok.pl/pl/wydarzenia-aktualnosci?start=8
https://www.kiwiportal.pl/wydarzenia/241196/sanok-zycie-i-tworczosc-stefana-katskiego
http://galicjusz.pl/wydarzenia/event?ev_id=13446
http://rzeszow.tvp.pl/30122479/zwiazek-rodu-katskich-przypomnial-o-swoim-krewnym
o spotkaniu na sanockim zamku: od 3,20 min.
Sfilmowane wnętrze kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej w Montrealu (Kanada) z okazji 100-lecia parafii w roku 2009
Autor zdjęć: Maciej Babiarz
Relację przygotował: Robert Antoń
